De Illusie van Regelmaat

De Illusie van Regelmaat: De Vrije Kolonie en het Kunstwerk 
Kunstwerk bij Museum De Proefkolonie in Frederiksoord

De Maatschappij van Weldadigheid, in 1818 gesticht door generaal Johannes van den Bosch, was een pioniersinitiatief om armoede in Nederland te bestrijden door landbouwkoloniën op te richten. Frederiksoord was de eerste van deze "proefkoloniën", waar arme stedelingen de kans kregen om door arbeid en scholing hun leven te verbeteren. In 2021 zijn de Koloniën van Weldadigheid, waaronder Frederiksoord, door UNESCO erkend als Werelderfgoed vanwege hun unieke historische en sociale betekenis.

Ter ere van het 200-jarig bestaan van de Maatschappij van Weldadigheid heeft de Provincie Drenthe het kunstwerk De Illusie van Regelmaat, ontworpen door Ricky Rijkenberg, geschonken aan Museum De Proefkolonie in Frederiksoord. Frederiksoord werd opgezet als een 'Vrije Kolonie'. De bewoners werden niet fysiek ingesloten; de belofte was dat zij door inzet en discipline op den duur zelfs een eigen boerderij konden verwerven. Vrijheid was aanwezig, maar binnen de structuur van een systeem dat regels en discipline centraal stelde.

Bij aankomst bij Museum De Proefkolonie trekt het kunstwerk De Illusie van Regelmaat onmiddellijk de aandacht met zijn monumentale formaat en ranke, transparante vorm. Bezoekers die tussen de structuren wandelen, ervaren de ruimtelijkheid en het spel van licht en schaduw. Wanneer meerdere mensen zich binnen het kunstwerk bevinden, ontstaat er voor een kort moment een onverwachte verbondenheid: vreemden vormen even een gemeenschap binnen de kaders, net zoals de kolonisten destijds samen een nieuwe samenleving opbouwden.

De Illusie van Regelmaat is transparant en past zich aan zijn omgeving aan; soms lijkt het nauwelijks aanwezig. Net zoals delen van de geschiedenis van Frederiksoord nog zichtbaar zijn in het landschap, terwijl andere onderdelen zijn verdwenen of slechts fragmenten achterlaten. Door de wisselende lichtinval worden de lijnen soms benadrukt en op andere momenten bijna één met de achtergrond, wat het kunstwerk een dynamisch karakter geeft. Vanuit verschillende hoeken vloeien lijnen samen en verdwijnen weer, waardoor de illusie van regelmaat telkens anders aanvoelt. De gefixeerde schommels in het kunstwerk roepen een gevoel van speelse vrijheid op en herinneren aan het verlangen om 'uit het kader' te breken. Ze nodigen uit tot nadenken over wat vrijheid binnen kaders betekent: hoe vrij zijn we werkelijk? Kunnen we uit onze structuren stappen, of zijn we altijd verbonden aan een bepaalde regelmaat?

Het kunstwerk roept op tot reflectie. Wat betekenen orde, systemen en regelmaat voor ons? En hoe verhouden deze zich tot vrijheid en discipline? De Illusie van Regelmaat nodigt ons uit om deze vragen te onderzoeken en te ervaren hoe de balans tussen structuur en vrijheid deel uitmaakt van ons eigen leven.

Opdrachtgever: Provincie Drenthe - Eigenaar: Maatschappij van Weldadigheid - Aannemer/Bouwer: Chris van den Berg (DOK) - Betrokkenen: Mariëlle Kooij, Hans Veenstra, Maurice Wenker, Sander Uiterwijk, Ton Woestenburg (Provincie Drenthe), M. Wiersma, Douwe Huizing (Maatschappij van Weldadigheid), Michel Kraai, Hellen Abma en Ankie Boomstra (Stichting Kunst & Cultuur), Nils van Beek, Louis en Naam (DOK)

The Illusion of Regularity, designed by Ricky Rijkenberg, consists of nine slender frames, door frames, and immovable swings symbolizing the balance between freedom and structure. Inspired by the history of the Frederiksoord experimental colony.