De Horst

Beschrijving

Extra info

• Het dorp Peize wordt al in 1165 genoemd. In de 16e eeuw werd Huis te Peize gebouwd. Het Huis te Peize was één van de grootste havezaten van Drenthe. Er werden vergaderingen van de Etstoel (het Drentse gerechtshof vanaf de Middeleeuwen tot 1791) en de Landdag gehouden. In 1625 vond er een buitengewone Landdag plaats. Ernst Casimir werd na het overlijden van prins Maurits tot nieuwe stadhouder van Drenthe gekozen. In 1818 werd de havezate afgebroken. Uit de restanten werd een woning aan de Brinkweg gebouwd. Deze woning/boerderij staat er nog steeds.
• Peize heeft vele landhuizen. Het bekendste was het Huis te Peize. Helaas is van het huis niets meer over. Rond 1800 liep de economie terug en zijn veel landhuizen gesloopt. Alleen het huis ‘Jachtlust’ aan de Roderweg is nog over.
• Je start je route in de buurt van het voormalige Huis te Peize en je wandelt richting De Horst. De Horst wordt voor het eerst genoemd in 1363. De Horst bestaat uit een aantal grote boerderijen waaronder de boerderij Middelhorst (1867) en Huis Ter Hansouwe. De Horst is gebouwd op een zandrug in het veengebied.
• Het Huis ter Hansouwe is gebouwd als een versterkte stenen boerderij met een gracht eromheen. De oudste delen van het huis stammen uit 1487. Huis Ter Hansouwe verdedigde de reeweg (oude verbindingsweg) van Groningen naar Drenthe door de Peizermade bij een voorde (doorwaadbare plek) door het Eelderdiep. In latere tijden verdedigde Huis te Hansouwe de weg Eelde-Peize en diende tevens ook nog als tolhuis. Het is het enige nog overgebleven middeleeuwse steenhuis in Drenthe en in eigendom van Het Drentse Landschap.
• Je wandelt verder richting Eelde en aan de rand staat kijkboerderij ’t Hoogeveld. Dit biologische bedrijf met Limousin koeien beheert in samenwerking met Natuurmonumenten een veenweidegebied van 600 hectare in het nieuwe natuurgebied de Onlanden. De kijkstal van ’t Hoogeveld is vrij toegankelijk voor bezoekers.
• Je laat Eelde achter je en komt in ‘De Onlanden’, zoals het gebied tussen het Leekstermeer, het Paterswoldsemeer, Peize en Eelde wordt genoemd. Het gebied is ingericht als natuurgebied en waterberging. Oude riviertjes en slenken zijn in ere hersteld. Moerasbossen en vochtige graslanden zullen ontstaan omdat ‘s winters het gebied deels onder water zal komen te staan. Bekijk dit paradijs voor oever- en moerasplanten en moerasvogels vanuit de uitkijktoren. De 25 meter hoge toren heeft drie verschillende platforms, die een spectaculair uitzicht bieden over het natuur- en waterbergingsgebied en de ‘skyline’ van Groningen. De uitkijktoren bestaat uit een stevige staalconstructie, bekleed met hout uit bossen van Natuurmonumenten op de Veluwe. De trap zwaait er met een hele draai omheen.
• Na te hebben genoten van het mooie uitzicht wandel je via de Zuiderdijk terug naar Peize. De kerk van Peize is oorspronkelijk gebouwd in de 13e eeuw. De kerk heeft een van de oudste en grootste orgels van Drenthe. De oudste delen dateren uit 1631. In 1861 is het orgel door Van Oeckelen naar de kerk verplaatst. Het interieur bestaat onder andere uit een doopvont van Bentheimer zandsteen uit de 13e eeuw en een preekstoel uit 1751.
• Peize is verder bekend van de productie van bier en later het verbouwen van hop. Ten noorden van Peize werden in het veen vele tientallen zogenaamde veenterpen gebouwd. Deze van oorsprong één meter hoge heuveltjes met een doorsnee van maximaal 40 meter waren bebouwd met uit plaggen opgetrokken behuizing. Op de veenterp stond naast de behuizing alleen nog een waterput. De veenterpen hebben in de 12e en 13e eeuw gefunctioneerd als kleine bierbrouwerijtjes. Vanaf 1600 tot 1840 was Peize de grootste producent van hop in Drenthe. Om recht te doen aan deze lange geschiedenis wordt de teelt nog in stand gehouden in de Hoptuin Peize.
• Al wandelend door Peize passeer je de kerk en de Paiser Meul, de korenmolen van Peize. De molen werd in 1898 gebouwd in opdracht van enkele bakkers en landbouwers. In 1967 is de molen aangekocht door de toenmalige gemeente Peize en in 1971 en 1972 gerestaureerd.
• Via een smal wandelpad achter de huizen langs kom je bij het startpunt. De wandeling ‘De Horst’ zit erop. Strijk neer in een plaatselijk café of restaurant en geniet nog even na van deze mooie wandeling.