Diversiteit van het landschap

In Drenthe ligt de prehistorie letterlijk aan het oppervlak. De ijstijden creëerden een uniek landschap van keileem, zand en veen. Hierin lieten de toenmalige bewoners talrijke sporen na. Sommige daarvan zijn zichtbaar zoals de hunebedden en grafheuvels. Maar veel ligt nog verscholen in de bodem. In de 21e eeuw is op basis van een vernieuwde Landschapsvisie een aantal ruimtelijke ingrepen uitgevoerd, die het Drents 
landschap nog sterker leesbaar maken en een afwisselend en pittoresk landschap opleveren. Een interessante mix tussen oud en nieuw, die Drenthe veel karakter geeft.

Hunebedden

Verspreid over Noordwest-Europa vind je imposante grafmonumenten die tussen 5000 en 3000 vr. Chr. zijn gebouwd. Ze bestaan uit enorme zwerfkeien en beschermen het graf van één of meerdere personen.

De hunebedden in Drenthe zijn tussen 3350 en 3030 vr. Chr. gebouwd en een icoon van de provincie geworden. Ze zijn gebouwd door landbouwers die behoorden tot de Trechterbekercultuur. Deze naam is te danken aan de trechtervormige bekers van aardewerk die in de hunebedden zijn gevonden. Zij gebruikten hiervoor de reusachtige zwerfkeien, van soms wel 20.000 kilo, die tijdens de ijstijden door het landijs vanuit Scandinavië naar Nederland zijn vervoerd.

Onlanden

De Onlanden is een prachtig waterbergingsgebied in de Kop van Drenthe, omringd door de dorpen Peize, Eelde en Roderwolde. Het is een goede leefplek voor de Kwartelkoning, de Blauwborst, de Sprinkhaanzanger, kikkers, vissen en libellen.

De Onlanden was vroeger een veenweidegebied, tot de herinrichting als waterberging. Het gebied kenmerkt zich door kleine, natte graslanden. Het heeft een tijd geduurd voordat de grond kon worden aangekocht door natuurbeheerders, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten, omdat veel grond in eigendom was van boeren en deze het gebied intensief gebruikten. Na aankoop was het beheer gericht op beweiding, maaien en stoppen met mesten.

Drents Plateau

Deze hoogvlakte ligt zo'n tien tot twintig meter boven het zeeniveau. De uitlopers van het plateau strekken zich uit tot in Groningen en Friesland. Dit plateau is gevormd in de Saale-ijstijd. Grote stukken landijs drukten het aardoppervlak op, waardoor het plateau werd gevormd.

Na de Saale-ijstijd, creëerden rivieren van ijs lijnen in het landschap. Hierdoor onstonden o.a de Hondsrug en Tynaarlorug.

Drentsche Aa

Dit eeuwenoude bekenstelsel is één van de weinige in ons land die nauwelijks door mensen is aangetast. De Drentsche Aa kronkelt over een afstand van 28 kilometer door het landschap en beslaat een stroomgebied van ca. 30.000 ha. Het unieke aan dit landschap is de verscheidenheid aan schilderachtige brink- en esdorpen, houtwallen, heidevelden en bossen.

Het water van de Drentsche Aa loop vanaf het Zwiggelterveld naar beneden en loopt langs de dorpen waar het de naam van draagt. Voorbeelden zijn het Amerdiep en het Loonerdiep.

Noordsche Veld

Noordscheveld bestaat uit heide en bos en bevat vele oude cultuurschatten. Het gebied kent een interessante historie. Al in de prehistorie werd het Noordsche Veld door mensen bewoond. Je vindt er grafheuvels, een urnenveld, een hunebed en sporen van nederzettingen. Wat je ook ziet zijn ‘raatakkertjes’ (celtic fields), akkers zoals ze in de Romeinse tijd werden aangelegd.

Ook de liefhebber van flora en fauna kan hier zijn hart ophalen. Je vindt er reptielen zoals hagedissen en adders. Er komen een aantal zeldzame vlinders voor, zoals het heideblauwtje en het gebied word permanent begraasd door Schotse Hooglanders.

Het Noordscheveld ligt tussen twee beekdalen in, op een dekzandrug. De verschillende heide- en bosgebieden maken het een prachtig gebied om te wandelen en fietsen. 

Fochteloërveen

Het Fochteloërveen is een hoogveengebied vlakbij Veenhuizen. In de 18e en 19e eeuw werd de massale turfwinning stopgezet en slechts dit hoogveengebied bleef bestaan. Door goed waterbeheer is het een gebied waar zeldzame planten en dieren voorkomen. Denk aan veenplanten zoals veenpluis, waterveenmos en wollegras. Bijzondere dieren in dit gebied zijn ringslangen, gladde slangen, adders en amfibieën.

Zeer bijzonder is dat er zich vanaf 1999 territoriale kraanvogels gevestigd hebben. Vooral het natte hoogveen en de stilte maakt het voor hen een ideale omgeving.
Naast de kraanvogel, is het Fochteloërveen een goede woonplaats voor het paapje: een zeldzame en inmiddels bedreigde vogel die erg lijkt op het roodborstje. Vanaf 1976 is de populatie paapjes gegroeid van 15 naar 65 paren.

Tusschenwater

Het unieke project Tusschenwater is opgezet om de functies drinkwaterwinning, waterberging en natuur te combineren. Dit project heeft aan de basis gestaan van het gelijknamige natuurgebied. Het project resulteerde in een nieuw, natuurlijk moerasgebied. Meteen na de officiële opening in april 2019, werd het prachtige gebied ontdekt door verschillende vogels als de kluut. Door het ontstaan van nieuwe leefgebieden, kregen ook dieren als de bever en de otter kans om zich hier te vestigen.

In het gebied, dat in beheer is bij Stichting Het Drentse Landschap, kunnen grote hoeveelheden water geborgen worden. Hierdoor kan wateroverlast in omringende gebieden beperkt of zelfs voorkomen worden.

Tusschenwater is ook een bron voor drinkwater. In het gebied ligt productielocatie De Groeve met verschillende waterwinputten. Vanuit hier wordt al sinds de jaren zestig water geleverd. Het van nature schone grondwater – afkomstig van o.a het Drents plateau – vormt de ideale grondstof voor de bereiding van drinkwater. Door de nieuwe inrichting infiltreert er meer water in het gebied.

Bij de herinrichting van Tusschenwater zijn een aantal winputten verplaatst. Zo komen ze niet onder water te staan als het gebied ingezet wordt als waterberging. Want ook dan moet de drinkwatervoorziening immers ongestoord door kunnen gaan.