Het Beeld Cilie, Bijgenaamd “De Nevelhekse”

Cilie is de hoofdpersoon in de novelle van Albert
Steenbergen (1814-1900) Het verhaal speelt zich af
rond het begin van de 18e eeuw. Dankzij diverse
toneelstukken, de verhalen over haar en niet in
de laatste plaats door dit beeld is Cilie niet in de
vergetelheid geraakt. Zij is een symbool geworden
van leren omgaan met alles wat ‘anders’ is. Het
verhaal over haar maakt duidelijk wat er gebeurt als
mensen elkaar uitsluiten.
Cilie de Nevelhekse (Uit de Clapper der Calkoens
van Albert Steenbergen)
Cilie de Cosse, speelt zich voornamelijk af in het
Hollandsche Veld, in de jaren 1699/1706.
Vanuit het verre Holland komt Allard, een
medicijnenstudent uit Den Haag, naar de familie
Bentinck in Hoogeveen. Hij heeft geen aardigheid
meer aan de studie en wordt allerhartelijkst
ontvangen door de familie. De dochters Alida en
Coosje zijn bijzonder gecharmeerd van de jonge
student, die echter al beloofd is aan een vriendin
van de familie.
Op een dag gaat Allard vissen met twee Hoogeveense studenten in de buurt van het Riegmeer (zie
informatiepaneel 7). De Schutmeester De Stroeve
heeft het water goed hoog gestuwd. Allard hoort
een prachtige zangstem en probeert te achterhalen
waar die stem vandaan komt.

Het is Cilie, de pleegdochter van de schutmeester,
die het prachtige geluid voortbrengt. Allard
probeert haar te vinden, maar wordt gestoord
door het geschreeuw van een meisje dat gebeten
wordt door een adder. De moeder van het meisje
schreeuwt dat de adder is behekst door Cilie.
Omdat Cilie altijd in de schemering loopt te dwalen
door de velden heeft zij de naam Nevelhekse
gekregen. Haar getinte huid en haar vreemde
accent dragen bij aan de bijnaam.
Uiteindelijk vindt Allard Cilie toch en zij worden
verliefd op elkaar. Het meisje dat door de adder
is gebeten sterft en de moeder neemt wraak door
Cilie in het Riegmeer te gooien. Allard, geleid door
een witte duif, redt haar ternauwernood van een
wisse verdrinkingsdood.
Hierna is het tweetal onafscheidelijk totdat
Allard wordt teruggeroepen naar Den Haag. De
brieven die Allard stuurt aan Cilie worden door
pleegvader De Stroeve vernietigd en aan Cilie
wordt verteld dat Allard terug is bij zijn oude
vriendin. Cilie is gebroken en raakt geestelijk in de
war. Op een nacht verdwijnt zij spoorloos in haar
nachtkleding. Pleegvader De Stroeve, geplaagd
door gewetenswroeging, biecht zijn zonden op bij
de Banner Schulte (hoofd van de politie). De Stroeve
blijkt slavendrijver en drievoudig moordenaar te
zijn en heeft Cilie ontvoerd. Na deze bekentenissen
pleegt hij zelfmoord.
Allard komt terug uit Den Haag en gaat Cilie zoeken.
Niemand weet wat er is gebeurd, maar de roddels
over slavendrijver De Stroeve hebben de overhand.
Cilie is nooit teruggevonden. Allard gaat om zijn
verdriet te vergeten verre reizen maken.