Kruiskerk

Een Nederlands Hervormde kerk, genaamd Kruiskerk, met aangebouwde consistorie en jeugdgebouw. Gebouwd in de periode 1957-1963 in opdracht van de Kerkvoogdij der Nederlands Hervormde Gemeente van Klazienaveen. Naar een ontwerp van de Amsterdamse architect H. Knijtijzer.

De klokkentoren van de kerk is beeldbepalend gelegen in de as van de Van Echtenstraat.

In 1971 werd het orgel gebouwd en komt wegens te geringe ouderdom niet voor bescherming van provinciewege in aanmerking. In de loop der tijd zijn de vensters van de kerk en consistorie deels vervangen door kunststof. Het interieur verkeert in een bijzonder gave staat.

Architect

Herman Knijtijzer werd geboren op 6 juni 1914 in Amsterdam. Na de Hogere Burger School bezocht hij de Middelbaar Technische School-bouwkunde in Amsterdam waar hij in 1934 afstudeerde. Tot 1936 werkte hij onder meer bij het Architectenbureau Baanders, bij G.H. Holt en bij J.P. Kloos. In 1946 vestigde hij zich als zelfstandig architect. Zijn werk tot 1960 omvat scholen, kerken, kinderdagverblijven, winkels, woningen en enkele kantoren. Hij was een fijnzinnig architect die naar eigen zeggen altijd heeft gezocht naar een samenspel tussen bouwkunst en bouwkunde. Na 1960 begaf hij zich ook op het terrein van de restauratie. Vanaf 1940 tot aan zijn dood in 1994 schreef hij veel artikelen over het Nieuwe Bouwen, wederopbouw, kerkenbouw, monumenten, restauratie en over het bouwen in een historische omgeving.

In 1955 had Knijtijzer de Nederlands Hervormde school ontworpen en in 1957 het jeugdgebouw. In 1959 complementeerde Knijtijzer de compositie van school, jeugdgebouw met de kerk. In 1966 had de school uitbreidingsplannen. Het schoolbestuur vond het echter onnodig voor een kleine uitbreiding een architect uit Amsterdam over te laten komen en vroeg de plaatselijke architect J. van de Heiden. Knijtijzer was het niet eens met het ontwerp.

Deze kerk in Klazienaveen is één van zijn belangrijkste werken. De architect heeft zich vanaf het begin van zijn loopbaan verdiept in kerken en kerktorens. Hij zag het bouwen van een toren als ‘een zuiver architectonische daad’. Zonder te hoeven voldoen aan een Programma van eisen vraagt een toren alleen om een bouwwerk om er bovenop te staan en een architect om er met verbeeldingskracht mee te spelen, opdat de toren de ganse hemel boven de stad verluchtigt met zijn boeiende silhouet van een plastische muziek. Het plastische ontwerp, opgebouwd van baksteen en betonelementen met uitkragende betonaccenten, eindigt in de lucht in een open ruimte. De toren is als losstaand element in de hal geplaatst en rijst op vanuit de kerk.