Kruiskerk

De Gereformeerde kerk, van oorsprong genaamd Nieuwe Kerk, is gebouwd in opdracht van de Gereformeerde Kerk te Meppel. Naar een ontwerp van de Amersfoortse architect B.W. Plooy in 1959. Aannemer Eikenaar heeft de kerk gebouwd.

De kerk is beeldbepalend gelegen in de as van de Thorbeckelaan, in de naoorlogse uitbreidingswijk Haveltermade. Opvallend is dat de kerk is opgetrokken op een langgerekte achthoekige plattegrond en dwars is geplaatst. Typologisch gezien valt de kerk onder de noemer centrale bouw. Centraalbouw komt zelden voor in deze periode bij gereformeerde kerken. De overgrote meerderheid die kort voor en na de oorlog tot stand zijn gekomen, heeft een rechthoekige zaalvorm en een langgerekte rechthoekige plattegrond.

In Meppel is niet alleen een kruis maar ook het XP-teken in de voorgevel opgenomen. De vormgeving van kerk met toren heeft een, door details als steunberen op de hoeken en met baksteen omlijste hoge vensters, ingetogen traditionele uitstraling. Dit in tegenstelling tot de betonnen spantconstructie van de kap. De stijl waarin deze kerk is opgetrokken wordt shake-handsarchitectuur genoemd, waarbij gebruik wordt gemaakt van oude en nieuwe stijlpatronen en materialen.

Deze kerk is de tweede gereformeerde kerk in Meppel, de eerste was aan de Groenmarktstraat. Deze was gebouwd net voor de eeuwwisseling voor de nieuwe gereformeerde gemeente, ontstaan uit de samenvoeging van de Afgescheidenen van 1834 en de Dolerenden van 1886. In de jaren vijftig van de 20e eeuw was de gemeente zo sterk gegroeid, dat men besloot een tweede kerk te bouwen in de nieuwbouwwijk Haveltermade. In 1963 werd het orgel gebouwd door de firma E. Leefland uit Apeldoorn. Op de langere termijn bleek de instandhouding echter een probleem, waardoor dit kerkgebouw werd afgestoten en op 1 april 1994 werd aangekocht door de vrijgemaakt gereformeerde gemeente. De kerk kreeg de nieuwe naam Kruiskerk. Door de groei van deze gemeente is het interieur van de kerk in 2007 vernieuwd en de vergaderlokalen aan de noordzijde vernieuwd. De aanbouw komt wegens verbouw niet voor bescherming van provinciewege in aanmerking. De inrichting van het plein aan de voorzijde van de kerk, in 1959 ontworpen door G.R. Hollema (tuin- en landschapsarchitect) uit Rolde, is in de loop der tijd geheel gewijzigd.

Architect

Architect B.W. Plooy heeft verschillende kerken, ongeveer dertig, in Nederland ontworpen. Hij was een veelgevraagd architect en heeft met name voor de oorlog zowel gereformeerde als hervormde kerken vormgegeven. Hij koos vaak voor schoon metselwerk, vlakke gesloten gevels en smalle vensterstroken, elementen die ook terug te vinden zijn in het ontwerp voor deze kerk.