In 1818 richt Johannes van den Bosch de Koloniën van Weldadigheid op. Arme gezinnen, bedelaars en zwervers konden verhuizen naar één van de koloniën, waar ze een eigen woning en een stukje grond kregen om te bewerken. Hiermee werd ze een beter leven beloofd.

De meeste kolonisten kwamen in Drenthe terecht, in Frederiksoord, Wilhelminaoord en Veenhuizen. Maar er zijn ook Koloniën in Overijssel en in Vlaanderen. Sinds 2021 hebben de Koloniën in Veenhuizen, Frederiksoord, Wilhelminaoord en Wortel (België) de UNESCO werelderfgoed status.

Vrije en onvrije koloniën

De Maatschappij van Weldadigheid stichtte zeven Koloniën. Vier voor armen die vrijwillig voor het Koloniebestaan kiezen. Naar de overige drie werden bedelaars en landlopers verplicht toegestuurd. Deze onvrije koloniën waren grote, dichtbevolkte gestichten, waar men dag en nacht wordt bewaakt. De bewoners zijn eigenlijk gevangenen.

Meer over de Koloniën van Weldadigheid
Tentoonstelling gevangenismuseum Koloniehuisje Frederiksoord omringd door groen.

Proefkolonie Frederiksoord

Frederiksoord is de plek waar het bijzondere verhaal van de Koloniën van Weldadigheid begon. Hier werden de eerste koloniehuisjes gebouwd, waar arme gezinnen uit de grote steden de kans kregen op een beter bestaan.  De belofte van een eigen huisje, werk en scholing voor de kinderen zorgden in de eerste jaren voor behoorlijk veel vrijwillige aanmeldingen. 

Meer over Frederiksoord
Een stel loopt tussen de koloniehuisjes in Frederiksoord door.

Onvrije Kolonie Veenhuizen

Na enige tijd stokten de vrijwillige aanmeldingen. Vooral door de harde leefomstandigheden: lange, zware werkdagen, een strakke dagindeling, verplichte kerkdiensten. En keerde je vanuit de Koloniën terug naar huis, dan werd je daar met minachting begroet. De Maatschappij van Weldadigheid schakelde daarom over op gedwongen opnames. Vanuit de steden werden armen, landlopers en wezen o.a. naar Veenhuizen gestuurd, waar ze 24/7 onder toezicht stonden.

Meer over Veenhuizen
Een gezin loopt door de poort van het Gevangenismuseum in Veenhuizen.

Luistertochten door de Koloniën van Weldadigheid

Ontdek het bijzondere verhaal van de Koloniën van Weldadigheid via twee verschillende luistertochten. Laat je inspireren door vertelling, muziek, brieven en nagespeelde scènes. 

Liggen jouw roots in de Koloniën van Weldadigheid?

Wist je dat 1 op de 16 Nederlanders voorouders heeft in de Koloniën van Weldadigheid in Drenthe? Grote kans dus dat ook jouw roots in Frederiksoord of Veenhuizen liggen. Spit in je verleden en kijk of jij een kolonist bent!

Ontdek je roots
Een kolonistengezin dat in 1909 aankomt in de koloniën.