Heerlijk Dieveren

Beschrijving

• Het start punt ligt in het dorp Doldersum. Doldersum is een esdorp in de gemeente Westerveld, in de provincie Drenthe. Het dorp telt circa 120 inwoners. Doldersum is gelegen ten noordwesten van Dwingeloo en ten noordoosten van Vledder. Doldersum grenst aan het Nationaal Park Drents-Friese Wold. De Vledder Aa, de beek bij Doldersum en het Doldersummerveld, een heideterrein in beheer bij de stichting Het Drentse Landschap, maken deel uit van dat park. De bovenloop van de Vledder Aa is in de jaren 2002 en 2003 opnieuw ingericht. De in het begin van de jaren zestig gekanaliseerde beek heeft zijn oude loop weer teruggekregen. De rijke bovengrond is afgeplagd. Nu moet de natuur in het terrein tussen Doldersum en Wateren zich weer ontwikkelen.
• Als je de route vervolgt kom je als eerste langs het Urnenveld, ook wel het Bouwersveld en Koelingsveld genoemd. Het Bouwersveld en het Koelingsveld bij Vledder vormen een aaneengesloten natuurterrein. Er bevindt zich in het terrein een groot aantal vennetjes met veel soorten planten op de oevers. Het veld is daarnaast als rustgebied in trek bij watervogels en steltlopers. Er komen veel soor­ten amfibieën, reptielen en zoogdieren ­voor.
• In het Koelingsveld ligt een van de grootste urnenvelden van Noordwest-Europa met grafheuvels uit de late bronstijd en ijzertijd. Het grafveld is vanaf de late bronstijd, 1100 voor Christus, in gebruik genomen toen men voor het eerst overging op lijkverbranding. De crematieresten werden soms in een urn begraven. In het midden van het urnenveld werden de restanten van verschillende bouwwerken aangetroffen. Het veld is volledig opgegraven in 1937.
• Daarna kom je met deze route door het dorp Vledder. Vledder is een esdorp in de gemeente Westerveld, in de provincie Drenthe. 
  Vledder kent, net als vele andere Drentse brinkdorpen, een lange geschiedenis. In de omgeving van Vledder zijn diverse grafheuvels en urnenvelden gevonden uit de nieuwe steentijd. Ook kom je tijdens de route langs het Urnenveld in Doldersum. Er zijn diverse prehistorische vondsten gedaan zoals stenen bijlen, barnsteen en urnen. Het grafveld is vanaf de late bronstijd, 1100 voor Christus, in gebruik genomen toen men voor het eerst overging op lijkverbranding. De crematieresten werden soms in een urn begraven. In het midden van het urnenveld werden de restanten van verschillende bouwwerken aangetroffen. Het veld is volledig opgegraven in 1937.
  De naam Vledder duidt op een natte plaats. De twee oudste straten van het dorp liggen dan ook rondom een lagere plek die vroeger vrij nat was. Het dorp heeft twee brinken, die in de volksmond de grote en de kleine brink genoemd worden. 
  Zoals bij alle esdorpen, ligt niet ver van het dorp een beek, de Vledder Aa. Het Vledderveld achter de es is nu een boswachterij van staatsbosbeheer. Bij dit Vledderveld was van 1939 tot 1981 een kamp, Kamp Vledder gevestigd.
  In het huidige dorp wonen een kleine 2000 inwoners. Tot de gemeentelijke herindeling van 1998 was Vledder een zelfstandige gemeente van zo'n 3500 inwoners. Tot die gemeente behoorden naast Vledder zelf de dorpen Vledderveen, Wilheminoord, Doldersum, Boschoord, Frederiksoord en Nijensleek.
• Ook komen we door het dorp Wapse. Wapse is een esdorp in de gemeente Westerveld, in de Nederlandse provincie Drenthe.
  "In 1797 was Wapse de tweede plaats van de gemeente Diever en bestaat uit een krans van kernen in een wijde boog om de dorps-es. Daar liggen Veenhuizen, Zoerte, Veldhuizen, Ten Have en Ten Darpe, ook wel buurtschappen genoemd. De buurtschappen waren alle kleine agrarische nederzettinkjes met nauwelijks enige middenstand. Sinds 1871 kent de Binnenesch lintbebouwing langs de weg Vledder-Dieverbrug, de Ten Darperweg. Hier ligt het huidige dorp, dat eerder samenviel met Ten Darpe. Op de Franse kaart van 1811-1813 is het dorp aangeduid als verzamelnaam van de vijf gehuchten rond de Binnenesch. In 1925 is het gebied van dit dorp met de vijf gehuchten omschreven als: '...zand, zand en nog eens zand, ter afwisseling misschien een beetje hei of een heideplas, maar voor 't overige zandverstuivingen, binnenduinen, opgewaaide en verplaatste heuvels, een oord van dorre verlatenheid'.
• De inwoners van het 'verzameldorp' onderscheiden zich van het kerkdorp Diever. Het is een gemeenschap met een eigen karakter, verzameld rond het dorpshuis Óens Huus. In 1897 is de coöperatieve zuivelfabriek aan de Ten Darperweg gebouwd. Tot 1903 werkte deze op handkracht, later machinaal. Op den duur werd deze fabriek verdrongen door de DOMO te Beilen. Aan dezelfde weg is de dorpsschool gebouwd. Deze stond vóór 1874 aan de Rolle en is in 1892 gerenoveerd. Het oude schooltje is later verworden tot een arbeiderswoning en is kort na 1970 afgebroken. Het vroegere centrum van Wapse is het huidige gehucht Ten Darpe, gelegen tussen Veenhuizen en Zoerte. Omstreeks 1830 stonden daar twee erven."
• Als je je weg vervolgt kom je door Diever. Diever is een esdorp in de gemeente Westerveld, in de Nederlandse provincie Drenthe.Tot 1998 was Diever een zelfstandige gemeente. Sinds april 2009 is het toen nieuwe gemeentehuis van de gemeente Westerveld in Diever gevestigd. Het is gelegen ten noordwesten van Dwingeloo. Onder Diever vallen ook de buurtschappen Kalteren en Oldendiever.
• Waarschijnlijk woonden al 6000 jaar geleden mensen op het gebied waar nu Diever ligt. De boeren uit de late steentijd bouwden vlak bij Diever een hunebed dat er nog steeds ligt.
  In de vroege middeleeuwen werd het dorp Diever gesticht. De oudst bekende vermelding van Diever komt uit 1181, waar gesproken wordt van het dorp Devere of Deveren. De naam Diever komt hoogstwaarschijnlijk voort uit het woord dat diep of laagte betekende. In de middeleeuwen was Diever de hoofdplaats van het Dieverderdingspel, dat ongeveer het hele gebied van Zuidwest-Drenthe besloeg.
• Daarna kom je door het dorp Wateren. Wateren is een buurtschap in de provincie Drenthe, gemeente Westerveld. Het hoorde tot en met 1997 tot de gemeente Diever. De buurtschap valt onder het dorp Zorgvlied. Wateren is zeer landelijk gelegen, midden in en omringd door de bossen van het uitgestrekte Nationaal Landschap Drents-Friese Wold. 
  Deze buurtschap is historisch-geografisch gezien een bijzonder geval. Het is namelijk ouder dan buurdorop Zorgvlied. In 1797 is de buurtschap een landbouwnederzetting met 48 inwoners. Zorgvlied bestaat dan nog niet. In 1823 komt er een landbouwschool, op een locatie die later onderdeel wordt van het dorp Zorgvlied. In 1893 wordt Wateren-Zorgvlied een parochie, naast Vledder, in de ontginningen tegen de Friese grens. Dit is het werk van Lodewijk Guillaume Verwer, die in villa Castera Vetera, door hem omgedoopt in Huize Zorgvlied, voor de rooms-katholieke bevolking een huiskapel inricht.
• Het volgende dorp is Zorgvlied. Zorgvlied is een dorp in de gemeente Westerveld en behoorde tot 1998 bij Diever. Het ligt ten noordwesten van Diever en ten noordoosten van Vledder. In engere zin ten noordwesten van Wateren en ten noorden van Doldersum, tegen de Drents-Friese grens aan.
• De plaats ontleent haar naam aan het verdwenen pand Huize Zorgvlied. Zorgvlied ligt in het werkgebied van de Maatschappij van Weldadigheid, opgericht in 1818. Ook in dat jaar werd hier het Landbouwkundig Instituut van deze organisatie gebouwd. Hier werden ambtenaren opgeleid voor leidinggevende functies binnen de Maatschappij om de armen uit de steden in de koloniën om te vormen tot kleine boeren. in 1859 werd de school opgeheven en verkocht aan De Ruyter de Wildt, een nazaat van Michiel Adriaanszoon de Ruyter. Het pand kwam later in gebruik als gasthuis. Na een grondige verbouwing in 1978 bestaat het thans uit vier bejaardenwoningen, naast de huidige katholieke kerk.
  Tegenwoordig is Zorgvlied vooral een recreatiedorp, met enkele campings in de omgeving. 
• Als laatste kom je door Boschoord. Boschoord is een buurtschap in de gemeente Westerveld in de Nederlandse provincie Drenthe. De buurtschap ligt bij de grens met de provincie Friesland tussen Boijl en Doldersum.
  Het ontstaan van Boschoord hangt samen met de geschiedenis van de Maatschappij van Weldadigheid. Boschoord was de laatste van de 7 door de Maatschappij van Weldadigheid gestichte werkkoloniën. Deze maatschappij werd op initiatief van Johannes van de bosch, onder bescherming van Willem I en medewerking van prins Frederik, in 1818 opgericht met het doel paupers, bedelaars, landlopers, vondelingen en wezen op te voeden tot 'zedelijkheid en eerlijk zelfbestaan', door hen onder te brengen op landbouwkolonies op te ontginnen gronden (de andere kolonies waren Frederiksoord, Ommerschans, Veenhuizen, Wilhelminaoord en Willemsoord.
  De landbouwkolonie in 'Kolonie nr. 7', zoals het plaatsje oorspronjkelijk heette, kwam niet goed van de grond als gevolg van de beperkte mogelikjheden op de ontvruchtbare grond. Uiteindelijk is dit gebied met bos ingeplant en kreeg de nederzetting de naam Boschoord.
• In Boschoord staat Hoeve Boschoord, een zorgcentrum voor mensen met een verstandelijke beperking, die om diverse redenen zijn vastgelopen in de maatschappij. Hoeve Boschoord is waarschijnlijk ontstaan uit een ontginningsschuur voor het Doldersummerveld. In 1896 is het voor het eerst benoemd als 'Boerderij Kolonie VII'. Het gebouw werd onder het bewind van de Maatschappij van Weldadigheid in gebruik genomen als verpleeginrichting voor 'jeugdige en asociale debielen'. Hoeve boschoord is inmiddels uitgegroeid tot een uniek en vooraanstaand behandelcentrum.
• Uiteindelijk kom je terug bij Grenzeloos en kan je nog een kijkje nemen in het bezoekerscentrum Grenzeloos Doldersum voor nog meer informatie.