Doldersum - van Kolonie III naar Hollands Venetië

Beschrijving

Dit is een route van Koloniën van Weldadigheid, deze start bij het bezoekerscentrum Grenzeloos Doldersum. Als u de originele route wilt fietsen kijk dan op de website van Weldadig Oord. https://www.weldadigoord.nl/wp-content/uploads/2021/04/2021-Fietsroute47km-Hollandsvenetie.pdf 

Het start punt ligt in het dorp Doldersum. Doldersum is een esdorp in de gemeente Westerveld, in de provincie Drenthe. Het dorp telt circa 120 inwoners. Doldersum is gelegen ten noordwesten van Dwingeloo en ten noordoosten van Vledder. Doldersum grenst aan het Nationaal Park Drents-Friese Wold. De Vledder Aa, de beek bij Doldersum en het Doldersummerveld, een heideterrein in beheer bij de stichting Het Drentse Landschap, maken deel uit van dat park. De bovenloop van de Vledder Aa is in de jaren 2002 en 2003 opnieuw ingericht. De in het begin van de jaren zestig gekanaliseerde beek heeft zijn oude loop weer teruggekregen. De rijke bovengrond is afgeplagd. Nu moet de natuur in het terrein tussen Doldersum en Wateren zich weer ontwikkelen.

Als eerst komen we aan bij het Urnenveld. Temidden van een omgeving die rijk is aan bossen en natuurterreinen vormen het Bouwersveld en het Koelingsveld één natuurterrein. Door het gebied lopen weinig paden waardoor het nauwelijks ontsloten is voor het publiek. Vanaf het fietspad langs de rand is het gebied echter goed te overzien. In het Koelingsveld ligt een urnenveld met grafheuvels uit de late Bronstijd. Net buiten het terrein liggen twee grafheuvels, die plaatselijk bekend zijn als "de Generaal en "de Majoor". Verspreid in het terrein zijn vondsten gedaan van vuurstenen.

Daarna volg je de weg verder naar Vledder. Vledder is een esdorp. in de gemeente Westerveld, in de Nederlandse provincie Drenthe.
Vledder kent, net als vele andere Drentse brinkdorpen, een lange geschiedenis. In de omgeving van Vledder zijn diverse grafheuvels en urnenvelden gevonden uit de nieuwe steentijd. Er zijn diverse prehistorische vondsten gedaan zoals stenen bijlen, barnsteen en urnen. 
De naam Vledder duidt op een natte plaats. Het dorp heeft twee brinken, die in de volksmond de grote en de kleine brink genoemd worden.

Daarna kom je aan bij Frederiksoord. Frederiksoord is de oudste Kolonie van Weldadigheid. Frederiksoord was in 1818 de plaats waar Johannes van den Bosch met carte blanche van Koning Willem I die paupers uit de stedelijke gebieden nieuwe kansen bood. Het begin van een groots maatschappelijk experiment dat nog steeds zichtbaar is in het landschap en aan de gebouwen die in deze Kolonie staan.

In het voorjaar van 2019 is Musuem de Proefkolonie geopend. Hier beleef je via een multimediale tijdreis het ontstaan van de Koloniën van Weldadigheid en het echte verhaal van de eerste kolonisten die in 1818 in Frederiksoord een nieuwe toekomst vonden. Het museum is gevestigd in het Bezoekerscentrum Huis van Weldadigheid. 

Ook kom je door Steenwijk. Steenwijk is een stad in de Nederlandse provincie Overijssel. Het is met 17.115 inwoners de grootste plaats in de gemeente Steenwijkerland en na Kampen de grootste plaats in de Kop van Overijssel.
Op 1 januari 2001 werden de gemeenten Steenwijk, Brederwiede en IJsselham samengevoegd tot de gemeente Steenwijk. De inwoners van Brederwiede en IJsselham waren het niet eens met deze 'nieuwe' naam, omdat het leek alsof deze gemeenten door Steenwijk waren geanexxeerd. Ze gaven aan een naam als "Kop van Overijssel" of "Steenwijkerland" beter te vinden. Op 1 januari 2003 is de naam van de gemeente dan ook veranderd in Steenwijkerland. Tot die gemeente behoren tevens de plaatsen Blokzijl, Vollenhove, de dorpen Kuinre en Giethoorn en nog enkele kleinere dorpen en buurtschappen.

Van oorsprong is Steenwijk een oude vestigingsstad. De grachten en stadswallen stammen uit de tijd van de Tachtigjarigge oorlog, toen Steenwijk een strategische plaats was in de strijd tussen de Republiek der Zeven verenigde Nederlanden en Spanje.
Steenwijk is vanouds het centrum van de wijde regio, een gebied dat nu verdeeld is over de provincies Overijssel, Friesland en Drenthe. Het Friese deel van dat gebied werd in 1309 voor het eerst genoemd als Stellingwerf. De kerk van Steenwijk is de moederkerk van dat grote gebied. Dochterkerken zijn onder meer Oldeholtpade en Meppel. Vermoedelijk op 29 februari 1296 werd de parochiekerk van Steenwijk verheven tot de kapittelkerk van St. Clemens en werd het dorp Steenwijk verheven tot de stad Steenwijk.

Ook gaat deze fietstocht door  Willemsoord. Willemsoord was een vrije Kolonie, met een eigen structuur. Die vind je hier nog zichtbaar terug in een deel van het landschap: een kruispunt als centrum, rechte lanen, open landbouwgronden, lintbebouwing… Tegelijk is de Kolonie sinds de verkoop in 1923 ook veranderd.
Stichter Johannes van den Bosch was bijzonder enthousiast over het centrale plein van Willemsoord: ‘Dit zal een heerlijk effect doen als zijnde eene hoogte van waar men de gehele aanleg overzien kan. Schoner terrein is ons geheele land voor gene kolonie en nergens een betere grond te vinden.

Zo op het eerste gezicht is Willemsoord een gewoon dorp in het noorden van Overijssel. Niks bijzonders te zien, maar de historie is des te interessanter. En als je weet waar je moet kijken, gaat de geschiedenis van deze ‘kolonie van weldadigheid’ leven.
Willemsoord is een van de drie vrije Koloniën van Weldadigheid. Deze werden zo’n tweehonderd jaar geleden opgericht om de straatarme bevolking in het land een nieuwe toekomst te geven. De paupers kregen een boerderijtje met een stuk grond, er werden scholen opgericht en er was geneeskundige hulp. Willemsoord dankt zijn naam aan de toenmalige kroonprins en later koning Willem II. Hij financierde de bouw van de school en een directiewoning. Willemsoord is tussen 1821 en 1823 uit de grond gestampt: er werden in korte tijd honderd woningen en dienstpanden gebouwd. Honderd jaar later, in 1923, werd Willemsoord als kolonie weer gesloten. Overblijfselen uit de kolonietijd zijn nog steeds herkenbaar: kaarsrechte lanen, vierkante landerijen en huizen die op gelijke afstand van elkaar staan. Nu is Willemsoord een ‘gewoon’ dorp. Maar wel eentje met een bijzondere geschiedenis.

De Koloniën van Weldadigheid werden gebouwd op goedkope, woeste gronden. Zo ook Willemsoord. Toen konden ze niet vermoeden dat die waardeloze grond tweehonderd later deel zou uitmaken van Nationaal Parken. Willemsoord ligt – net als de twee andere vrije koloniën Frederiksoord en Willheminaoord - te midden van maar liefst drie van deze natuurgebieden: Weerribben-Wieden, Dwingelderveld en het Drents-Friese Wold. Geen wonder dat fietsers en wandelaars Willemsoord en omgeving zo waarderen. Bos, water, rietlanden, moeras, zandverstuivingen en heide - ooit waren ze waardeloos, nu zorgen ze voor een rijke afwisseling van het landschap.

Als laatste komen we nog door Wilhelminaoord. Wilhelminaoord is een koloniedorp in de gemeente Westerveld, in de Nederlandse provincie Drenthe.
Wilhelminaoord werd in 1821 als kolonie gesticht door de Maatschappij van Weldadigheid die in 1818 startte met de ontginning van terreinen in Zuidwest-Drenthe en het aangrenzende Friesland en Overijssel. De plaats werd genoemd naar de moeder van koning Willem I, de op 9 juni 1820 overleden Wilhelmina van Pruisen. De maatschappij bood een eenvoudige woning, een klein lapje grond voor de kansarme bevolking uit grotere steden. Wilhelminaoord werd een dorp voor de kolonisten, evenals Frederiksoord en Willemsoord.
Wilhelminaoord staat in diverse historische topografische bronnen onder verschillende namen genoemd, zoals Wilhelmina's Oort, Wilhelmina'soord, Wilhelminaasoord en in de loop van twintigste eeuw als Wilhelminaoord. Vlak over de Drents-Friese grens treft men ten noorden van Wilhelminaoord het Friese rotandorp Noordwolde aan.
Vanaf 2010 vindt nieuwbouw plaats in de stijl van de oude koloniehuisjes langs de wegen waar eerder oude koloniewoningen zijn gesloopt. Hiermee wordt het beeld van de voormalige lintbebouwing weer in ere hersteld.

Uiteindelijk kom je weer terug bij Grenzeloos en kan je nog kijkje nemen in het bezoekerscentrum Grenzeloos Doldersum voor nog meer informatie.