College Toer: Hunebedden
Drenthe en hunebedden... ze horen bij elkaar! Wat weet jij eigenlijk over de hunebedden? Weet jij bijvoorbeeld wanneer en hoe de stenen hier terecht zijn gekomen? Hoe de hunebedden gemaakt zijn? Of waar de stenen nog meer voor gebruikt werden? Lees hier het verhaal over de oudste monumenten van Nederland.
-
Brrrr... koud!
200.000 jaar geleden
Wat wij nu als Drenthe kennen, was 200.000 jaar geleden bedekt met gletsjers en ijs. Het was de voorlaatste ijstijd. Een enorme ijskorst uit Scandinavische gebieden bracht onderweg grote keien mee. Door het schuivende ijs ontstonden hoogteverschillen zoals we nu zien bij de Hondsrug.
-
Neanderthalers
40.000 jaar geleden
De eerste bewoners van ons gebied doen hun intrede: Neanderthalers. Om de kou te kunnen trotseren waren ze kleiner dan wij nu zijn. Hun ledematen waren korter en ze waren enorm gespierd. Ze joegen met hun speren op dieren om te overleven. Ze stierven echter na ongeveer 10.000 jaar uit.
-
Rendierjagers
12.000 jaar geleden
Het einde van de laatste ijstijd brak aan en het was inmiddels warm genoeg voor bewoning. Rendierjagers trokken door Noord-Nederland en leefden in hutten die snel te bouwen waren. De rendieren zorgden voor voedsel, kleding en gereedschap.
-
Trechterbekervolk
5000 jaar geleden
Na de jagers-verzamelaars gingen mensen zich definitief vestigen in ons gebied. Ze gebruikten het land voor het verbouwen van voedsel. Dit waren dus de eerste boeren! Zij waren onderdeel van het Trechterbekervolk.
-
Hunebedbouwers
Deze boeren hebben de hunebedden gebouwd. Dit zijn grafmonumenten, waar af en toe iemand in werd begraven. Ze kregen aardewerken potten met eten mee voor in het hiernamaals. Archeologen hebben in het verleden veel gevonden in hunebedden: potten van aardewerk, gereedschap van vuursteen en kralen van barnsteen. Een van de veel voorkomende vormen aardewerk lijkt op een trechterbeker. Dan snap je meteen waar de term 'trechterbekervolk' vandaan komt!
-
Einde hunebedbouwers
2850 v.Chr.
De hunebedden werden eigenlijk maar een hele korte periode gebouwd. Al na ongeveer 500 jaar verdwenen de Hunebedbouwers van het toneel. De hunebedden werden daarna, tot en met de Bronstijd, nog wel door latere generaties gebruikt.
-
Reuzen?
1660
Johan Picardt is de eerste geschiedschrijver van Drenthe. Hij zocht een verklaring voor de vele oudheden, waaronder de hunebedden. Hoe werden ze toch gebouwd? Hij had maar één verklaring: door reuzen! Picardt was ook de eerste die schreef over de reuzen Ellert en Brammert.
-
Eerste onderzoek naar hunebedden
1685
Voor het eerst werd er uitgezocht hoe de hunebedden ontstaan zijn. In 1685 deed Titia Brongersma (eigenlijk een dichteres), onderzoek naar wat nu hunebed D27 heet. Doordat ze menselijk botten vond, stelde ze vast dat de hunebedden niet door reuzen waren gebouwd maar door mensen.
-
Handig, die keien!
1731
Er nadert een ramp voor de Kop van Noord-Holland. De houten palenrijen die de zeedijken beschermden, werden bedreigd door paalwormen. Veel palen waren al helemaal uitgehold! Besloten werd de dijken te versterken met natuursteen uit Noord-Duitsland en Drenthe. Helaas zijn er toen vele hunebedden en grote keien weggehaald uit Drenthe...
-
Bescherming van de hunebedden
1737 - 1870
Op 21 juli 1734 ging een resolutie van kracht waarin stond dat het verboden werd om markestenen (grensstenen tussen gemeenten) en hunebedden weg te halen. Later, in 1870, zijn alle hunebedden door het Rijk en provincies gekocht om ze te beschermen.
-
Vader van de hunebedden
20ste eeuw
Albert Egges van Giffen (1884-1973) is een van de beroemdste archeologen van Nederland. Hij had een belangrijke rol in het onderzoek naar en de restauratie van de hunebedden. Geen wonder dat hij ook wel bekend staat als 'de vader van de hunebedden'. Ook de benummering van de hunebedden zoals we nu kennen, heeft hij bedacht.
-
Laatste opgraving
1968
Hunebed D26 ligt niet ver van Drouwen tegen de bosrand. Het is bekend omdat het 't laatst opgegraven hunebed van Nederland is. De dekstenen liggen nog netjes op hun plek en het is 1 van de 14 hunebedden waar nog kransstenen te vinden zijn. Bij het hunebed zijn resten van potten, gereedschap, wapens en kralen gevonden.
-
Nieuw onderzoek
2022
Er mag bij uitzondering opnieuw onderzoek worden gedaan bij hunebed D34 in Valthe. Een deel van de zandheuvel die ooit de grafkamer heeft afgedekt blijkt bewaard gebleven. En er zijn scherven van een aardewerk-pot, grote stenen met kuiltjes erin en stukjes vuursteen gevonden. De resultaten van dit laatste onderzoek worden later bekend gemaakt.
-
Vandaag de dag
Hunebedden staan meer dan ooit in de schijnwerpers. We zijn ons ervan bewust dat het unieke resten zijn die het verhaal van onze voorvaderen vertellen. Kinderen leren erover op school. En steeds meer toeristen uit binnen- en buitenland weten onze hunebedden te vinden.
Ontdek zelf alles over de ijstijd en de hunebedden
-
Hunebedcentrum
Hunebedcentrum
Maar hoe werden die hunebedden nou eigenlijk gebouwd? De enorme keien van wel 20.000 kilo waren natuurlijk niet te tillen! In het Hunebedcentrum in Borger kom je er alles over te weten. Ook leer je hoe de eerste boeren van Drenthe, het Trechterbekervolk, geleefd moeten hebben. Naast het Hunebedcentrum vind je hunebed D27, het grootste hunebed van Nederland.
-
Oertijdpark
Oertijdpark
Buiten bij het Hunebedcentrum vind je het Oertijdpark. Hier maak je een wandeling door de tijd. Langs een neanderthal kamp, een rendierjagershut, een hut uit de midden-steentijd, grafheuvels en een opgraving van een hunebed. Ook vind je een prehistorisch dorp met drie huizen uit verschillende periodes. Je kunt in en om de huizen en hun akkers wandelen en ervaren hoe het er in die tijd aan toe ging.
-
Hunebedden
Hunebedden
Zelf de hunebedden in Drenthe bekijken? Zeker doen! Volg bijvoorbeeld de Hunebedhighway, dan kom je 47 van de 52 hunebedden in Drenthe tegen. Of bekijk alleen onze 'Big Five' hunebedden: D10 in Gasteren, D17 en D18 in Rolde, D27 in Borger, D43 in Emmen of D49 in Schoonoord. Maar D53 en D54 bij Havelte zijn ook zeker de moeite waard!